Sideritis ssp. Τσάι του βουνού -Σιδερίτης

Οικογένεια: Lamiaceae

Γένος: Sideritis ssp.

Περιγραφή:

Το γένος siderites περιλαμβάνει περίπου ποώδη πολυετή φυτά, τα περισσότερα ενδημικά της βαλκανικής χερσονήσου.

Τα σπουδαιότερα αυτοφυή είδη σιδερίτη στην Ελλάδα είναι:

Sideritis athoa (τσάι Άθω): Πολυετής πόα, ύψους έως 40 εκ. Ο βλαστός είναι όρθιος απλός ή διακλαδισμένος και ξυλώδης στη βάση του. Φύλλα λογχοειδή. Άνθη χρώματος κίτρινου. Κάλυκας κωδωνοειδής

Sideritis cladestina (τσάι Ταϋγετου): Πολυετής πόα ύψους 40 εκ. Ο βλαστός του είναι, απλός ή διακλαδισμένο. Φύλλα χνουδωτά, σταχτόχροα, επιμήκη - λογχοειδή, ακέραια ή πριονωτά, τα κατώτερα με μίσχο και τα ανώτερα επιφυή ή με μίσχο. Άνθη χρώματος κίτρινου. Κάλυκας κωδωνοειδής που σκεπάζεται από πυκνές τρίχες.

Sideritis euboea (τσάι Ευβοίας): Πολυετής πόα ύψους 30-50 εκ., με πυκνό και λευκό χνούδι σε όλα τα μέρη του. Βλαστός ισχυρός, απλός ή μερικές φορές διακλαδισμένος. Φύλλα επιμήκη. Άνθη χρώματος κίτρινου. Κάλυκας σωληνοειδής που καταλήγει σε δόντια και έχει χνούδι.

Sideritis raeseri (τσάι Παρνασσού): Πολυετής πόα ύψους έως 40 εκ. Βλαστός λεπτός. Φύλλα λογχοειδή. . Άνθη χρώματος κίτρινου. Κάλυκας που καταλήγει σε δόντια.

Sideritis scardiaca (τσάι Ολύμπου): Είναι πολυετής πόα, με βλαστό απλό ή διακλαδισμένο. Φύλλα λογχοειδή, ακέραια ή ελαφρώς πριονωτά, με λευκό χνούδι. Άνθη χρώματος κίτρινου. Κάλυκας μάλλον κωδωνοειδής που σκεπάζεται από πυκνές τρίχες.

Sideritis syriaca (Μαλοτήρα): Είναι πολυετής πόα, ύψους 50 εκ. Έχει βλαστό συνήθως απλό, ισχυρό, όρθιο, που καλύπτεται με πυκνό άσπρο χνούδι. Φύλλα επιμήκη - λογχοειδή. Άνθη χρώματος κίτρινου. Κάλυκας σωληνοειδής που καταλήγει σε δόντια.

Κλίμα –έδαφος:

Ευδοκιμεί σε περιοχές με μεγάλο υψόμετρο. Παρουσιάζει ιδιαίτερη αντοχή στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα. Αναπτύσσεται σε ποικιλία εδαφών με pH 6,0-8,0. Συνήθως προτιμά βραχώδη και ασβεστολιθικά εδάφη. Μπορεί να αναπτυχθεί και σε πετρώδη εδάφη. Είναι ξηρική καλλιέργεια.

Πολλαπλασιασμός:

Α) Σπόρο: Οι ταξιανθίες μαζεύονται, ξεραίνονται και με χτύπημα των σποροποιημένων ταξιανθιών ο σπόρος αποχωρίζεται. 1 gr σπόρου περιέχει 600 σπόρους. Ο σπόρος σπέρνεται σε σπορεία όπως ο καπνός. Για ένα στρέμμα απαιτείται φυτώριο 6 m2 και 20-30gr σπόρου. Δημιουργία σπορείου αρχές Αυγούστου. Μεταφύτευση στο χωράφι το φθινόπωρο όταν τα φυτά αποκτήσουν 4-6 φύλλα με καπνοφυτευτικές μηχανές. Αποστάσεις φύτευσης 60-70 cm μεταξύ των γραμμών και 40-50 cm πάνω στη γραμμή.

Β) Διαίρεση των φυτών: Από τις παλιές φυτείες παίρνουμε τους πλευρικούς βλαστούς (είναι φυσικές καταβολάδες) με τμήμα ρίζας. Μπορούν να προκύψουν έως και 50 νέα φυτά από κάθε φυτό που φυτεύονται στο χωράφι. Εποχή διαίρεσης Οκτώβριο.

Καλλιεργητικές φροντίδες:

Καταπολέμηση ζιζανίων: Με σκαλίσματα.

Προετοιμασία χωραφιού: Βαθύ όργωμα, φρεζάρισμα,.

Λίπανση: Με εδαφολογική ανάλυση προσδιορίζεται η αναγκαιότητα ή μη της χρήσης λιπασμάτων. Συνήθως η καλλιέργεια χρειάζεται 5μονάδες Ν, Ρ2Ο2 και Κ2Ο.

Συλλογή – Απόδοση:

Συλλέγονται τα ανθοφόρα στελέχη και μέρος του βλαστού 5-6cm. Η συλλογή γίνεται όταν έχουμε πλήρη ανθοφορία με μαχαίρι ή δρεπάνι. Ακολουθεί ξήρανση σε σκιαζόμενο χώρο. Απόδοση 100 κιλά/στρέμμα σε ξηρό βάρος

Αιθέριο έλαιο:

Το αιθέριο έλαιο του Sideritis raeseri παρουσιάζει υψηλή συγκέντρωση σε sesquiterpenes κυρίως germacrone και elemol acetate.

Το αιθέριο έλαιο του Sideritis scardiaca παρουσιάζει υψηλή συγκέντρωση σε β-pinene, carvacrol και α-pinene

Το αιθέριο έλαιο του Sideritis cladestina παρουσιάζει υψηλή συγκέντρωση σε α-pinene, β-pinene, myrcene και limonene.

Ιδιότητες-χρήσεις:

Χρησιμοποιείται με μορφή αφεψήματος. Παρουσιάζει ισχυρή αντιφλεγμονώδη, αντιθρομβωτική, αντιυπερτασική, σπασμολυτική, αντιμικροβιακή, ηρεμιστική και αντιοξειδωτική δράση. Χρησιμοποιείται επίσης για την πρόληψη της αναιμίας.

Δρα σαν αναστολέας της ανάπτυξης των καρκινικών κυττάρων. Ο Sideritis euboea παρουσιάζει υψηλή συγκέντρωση φλαβονοειδών και κυρίως της luteolin και της apigenin